İvan'ın çocukluğu

Andrei Tarkovsky iftiharla sunar. 

Klasik tam olarak bir Tarkovsky filmi. Ne çok fazla ne de çok az. Makarnayı çok pişirince tadı sertleşip o mahsül ölür ya, Tarkovsky de siyasi mesajlarını, vermek istediği alt metni tam dozunda tutuyor İvan'ın Çocukluğu ( Ivanovo Detstvo) filminde.

Tarkovsky filmleri polaroid renkler, dinamik kamera görüntüleri, kapı gıcırtıları, doğanın saf sesinin muntazam şekilde kullanılmasıyla beni her zaman ürpertmiştir. Sanki dram değil de sürekli olarak gerilim filmi izliyormuşum hissiyatı yaratıyor.

Tarkovsky filmlerini okumak

Tarkovsky, filmlerini okumak kolay değildir. Batı her ne kadar onu uzun bir süre reddetse de 1990'lı yılların başından itibaren, François Ozon, Louis Malle gibi yönetmenlerin de eğitim gördüğü film okulu La Femis de, 'Sinemaya Temel Giriş' dersinde 'en değerli yönetmenler' kategorisindeki anlatıldı.

Biz de onun filmlerini kronolojik olarak anlatacağız size.

Tarkovsky'nin ilk uzun metrajlı filmi, bilinçaltı, rüya gibi kavramların ön planda olduğu ve 'küçük binbaşı'nın hayatının anlatıldığı 'İvan'ın Çocukluğu' filmi. Sinema eleştirmenlerine göre, filmin ilk 5 dakikası sinematografiye giriş dersi niteliğinde. Omuz hizası çekimler, kesme teknikleri, dönemin imkânları çerçevesinde kameranın dinamik kullanılması Tarkovsky'nin teknik dehasını en iyi şekilde göstermektedir. Filmlerinde senaryoya verdiği katkılar da onun keskin zekasına işarettir.

Deha yönetmen,  Ivan'ın Çocukluğu'nda kanatlanıp da uçamayan tavuğu 'felaket'in habercisi olarak göstermiştir. Çünkü tavuk bulunduğu yerden kaçmak istemektedir ancak elindeki imkânlar buna izin verememektedir. Tıpkı, Almanların Barbarossa Harekâtı ile Rusya'nın yüzlerce kilometre içine girerek yaptıkları operasyonda kaçamayan Rus köylüleri gibi. Burada kanatlanıp da uçamayan tavuk, Sovyetlerin (her ne kadar 3.5 senelik mücadele sonucunda galip çıksalar da ) II. Dünya Savaşı'nda yaşadığı trajediye işaret etmektedir. Tarkovsky'nin savaş eleştirisi bu şekildedir.

Rüya ve bilinçaltının neredeyse her filmde izleyicinin gözüne sokulması  Tarkovsky dehasının totaliter baskıya yaptığı göndermedir. Filmdeki imge, hareket halindeyken sürekli rejimin baskısı altındadır. Kendini tek özgür hissettiği an başını yastığa koyduğu zamandır. Bu yüzden rüya ve bilinçaltı kavramı Tarkovsky'de çok önemlidir. Zira filmlerindeki bu politik göndermelerden dolayı Sovyetler'de 'istenmeye adam' ilan edilecekti.

Ivan'ın Çocukluğu, izlemesi zor filmdir. Ancak sinemayı seven ve bu alanda bir şeyler yapmak isteyenler için de ilham vericidir.